2023 yılında 227 bin 200 kişi hakkında asılsız ihbarlar nedeniyle "Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar" (SYOK) verildi. Bu kararlar, masumiyet karinesinin korunması amacıyla hayata geçirilen lekelenmeme hakkı kapsamında alındı. Bu uygulama ile kişilerin suçsuz olduğu gerekçesiyle soyut ve maddi dayanaktan yoksun soruşturma dosyalarıyla "şüpheli" olarak nitelendirilmeleri önlendi. Asılsız ihbar ve şikayetlerin önüne geçilerek, vatandaşların şeref ve itibarının zarar görmesi engellendi.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 158. maddesinde yapılan değişiklikle lekelenmeme hakkı konusunda önemli düzenlemeler yapıldı. 2017 yılından bu yana toplamda 1 milyon 313 bin 40 ihbar dosyası açıldı ve bunlardan 977 bin 570'inde soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar verildi. 2023 yılında ise 268 bin 362 ihbar dosyası açıldı ve bunlardan 227 bin 200'ünde soruşturma yapılmasına yer olmadığına karar verildi. Bu sayede masumiyet karinesinin ihlal edilmesinin önüne geçildi.
Lekelenmeme hakkı, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne uygun olarak hayata geçirildi. Yargı Reformu Strateji Belgesiyle güçlendirilen bu düzenlemeyle, kişilerin masumiyet karinesi ihlal edilmeden korunmaları hedeflendi. Bu düzenlemeye göre, açık şekilde anlaşılan ihbar ve şikayetler doğrudan soruşturma konusu yapılmıyor ve kişiler haksız yere "şüpheli" olarak kaydedilmiyor. Böylece telafisi mümkün olmayan zararlara ve masumiyet karinesinin ihlal edilmesine engel olunuyor.
Soyut ve maddi dayanaktan yoksun ihbarlarla ilgili düzenlemeler, 2017 yılında Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 158. maddesiyle yapıldı. Bu düzenleme sayesinde kişilerin soyut ve maddi dayanaktan yoksun soruşturma dosyalarıyla "şüpheli" olarak nitelendirilmesinin önüne geçildi. Asılsız ihbar ve şikayetlerin önüne geçerek vatandaşların şeref ve itibarının korunması sağlandı.
Uygulama kapsamında, kişilerin "lekelenmeme hakkı" gözetilerek soyut ve genel nitelikte olmadığı veya suç oluşturmadığı açıkça anlaşılan ihbar ve şikayetlere SYOK verildi. Bu durumlar için ayrı bir kayıt tutulurken, soruşturma yapılmamasına dair kararlar ilgili kolluk birimlerine bildirildi ve kolluk kayıtları düzenlendi. Böylece asılsız ihbarlara konu olan kişilerin, suç ve soruşturma kayıtları nedeniyle yeni mağduriyetler yaşamalarının önüne geçildi. Ayrıca düzenleme ile lekelenmeme hakkı ile hak arama hürriyeti arasında bir denge kurulabilmesi de sağlandı. İhbar ve şikayette bulunanlar, soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair kararlara itiraz etme hakkına sahip oldu.
#2023 #HakVeÖzgürlükler #LekelenmemeHakkı #MasumiyetKarinesi #YargıReformu #SYOK #SoruşturmayaYerOlma #CezaMuhakemesi #AdilYargılanma #İnsanHakları
